Wszystko o zakażeniu dróg moczowych lub zapaleniu pęcherza moczowego

Zakażenie dróg moczowych, znane również jako zapalenie pęcherza moczowego, jest infekcją, która może dotyczyć jednej lub więcej części układu moczowego: nerek, moczowodów, pęcherza moczowego i cewki moczowej. Najczęstsze objawy to ból lub uczucie pieczenia przy oddawaniu moczu, czasami z bólem brzucha i gorączką.

Główne funkcje poszczególnych części układu moczowego są następujące:

• Nerki filtrują krew. Nerki filtrują krew, usuwają produkty odpadowe, a także odgrywają ważną rolę w regulacji płynów ustrojowych i ciśnienia krwi.
• Moczowody są małymi kanałami, które pozwalają moczowi przechodzić z nerek do pęcherza.
• Pęcherz moczowy działa jako zbiornik na mocz.
• Cewka moczowa przenosi mocz z pęcherza moczowego na zewnątrz ciała.

Różne rodzaje infekcji dróg moczowych

Istnieją 3 rodzaje zakażenia dróg moczowych, w zależności od lokalizacji zakażenia.

• Zakaźne zapalenie pęcherza moczowego, gdy w moczu znajdują się bakterie Escherichia coli. Zdecydowanie najczęstszą formą zakażenia dróg moczowych jest zapalenie pęcherza moczowego, które dotyka prawie wyłącznie kobiety. Jest to stan zapalny pęcherza moczowego. Stan zapalny najczęściej spowodowany jest przerostem bakterii jelitowych, takich jak Escherichia coli, które licznie występują w okolicach odbytu. Bakterie przedostają się z okolic odbytu i sromu do pęcherza moczowego przez cewkę moczową. Wszystko, co utrudnia opróżnianie pęcherza zwiększa ryzyko zapalenia pęcherza, ponieważ zwiększa zaleganie moczu, a tym samym czas na rozwój bakterii. Zapaleniu pęcherza moczowego zawsze towarzyszy zapalenie cewki moczowej, czyli stan zapalny cewki moczowej.
• Zakaźne zapalenie cewki moczowej. Jeśli infekcja dotyczy tylko cewki moczowej (przewodu, który łączy pęcherz moczowy z ujściem cewki moczowej), nazywa się to zapaleniem cewki moczowej. Są to często infekcje przenoszone drogą płciową, występujące u mężczyzn. Mogą na nią cierpieć również kobiety. Różne czynniki zakaźne mogą powodować zapalenie cewki moczowej. Najczęstsze z nich to chlamydia i gonokoki (bakteria wywołująca rzeżączkę). U mężczyzn, zapaleniu cewki moczowej może towarzyszyć zapalenie gruczołu krokowego (infekcja prostaty).

• Odmiedniczkowe zapalenie nerek jest poważniejszym schorzeniem. Odnosi się do zapalenia miedniczki nerkowej (wnęki w nerce, w której zbiera się mocz) i samej nerki. Zwykle jest to wynik infekcji bakteryjnej. Może to być powikłanie nieleczonego lub źle leczonego zapalenia pęcherza moczowego, które prowadzi do przemieszczania się bakterii z pęcherza moczowego do nerek, gdzie się rozmnażają. Ostre odmiedniczkowe zapalenie nerek częściej występuje u kobiet, a jeszcze częściej u kobiet w ciąży. Występuje również często u dzieci, u których wadliwie ukształtowane moczowody powodują cofanie się moczu z pęcherza do nerek.

Kto jest bardziej narażony na infekcje dróg moczowych: kobiety czy mężczyźni?

Częstość występowania zakażeń układu moczowego zależy od wieku i płci.

• Zakażenie dróg moczowych u kobiet

Kobiety są o wiele bardziej dotknięte chorobą niż mężczyźni, ponieważ cewka moczowa kobiety jest krótsza niż cewka moczowa mężczyzny, co ułatwia bakteriom przedostanie się do pęcherza. U wielu kobiet w ciągu całego życia wystąpią wielokrotne infekcje układu moczowego. Około 2% do 3% dorosłych kobiet doświadcza zapalenia pęcherza moczowego każdego roku.

• Zakażenie dróg moczowych u mężczyzn

Młodsi mężczyźni są mniej dotknięci tym schorzeniem, starsi z problemami z prostatą są bardziej zagrożeni.

Co powoduje zakażenie dróg moczowych?

Normalnie mocz jest sterylny. Zawiera 96% wody, soli i składników organicznych, ale jest wolny od mikroorganizmów. Układ moczowy posiada wiele mechanizmów obronnych przed infekcjami:

• Przepływ moczu wydala bakterie i utrudnia im przedostanie się do pęcherza moczowego i nerek;
• Kwasowość moczu (pH poniżej 5,5) hamuje rozwój bakterii;
• Bardzo gładka powierzchnia cewki moczowej utrudnia bakteriom przedostanie się do środka;
• Kształt moczowodów i pęcherza moczowego zapobiega cofaniu się moczu do nerek;
• Układ odpornościowy ogólnie zwalcza infekcje;
• Ściana pęcherza moczowego zawiera komórki odpornościowe i substancje antybakteryjne;

Jednak w przypadku zakażenia dróg moczowych czynniki zakaźne (w większości przypadków bakterie) zdołają "skolonizować" układ moczowy. Mocz jest następnie zanieczyszczany: poprzez stwierdzenie obecności bakterii w moczu lekarz potwierdza diagnozę zakażenia układu moczowego i przepisuje ereceptę. Skażeniu bakteryjnemu sprzyja często niewystarczająca ilość wypijanego napoju.

Jakie są objawy zapalenia pęcherza moczowego?

• Ból lub pieczenie przy oddawaniu moczu.
• Nienormalnie częste oddawanie moczu w ciągu dnia (czasami potrzeba oddania moczu występuje również w nocy).
• Uporczywe uczucie potrzeby oddania moczu.
• Mętny mocz o nieprzyjemnym zapachu.
• Uczucie ciężkości w podbrzuszu.
• Czasami krew w moczu.

Kto jest narażony na zakażenie dróg moczowych?

Kobiety, zwłaszcza te aktywne seksualnie. Częstość zakażeń jest 50 razy większa niż u mężczyzn.

Mężczyźni z łagodnym przerostem gruczołu krokowego lub zapaleniem gruczołu krokowego (zapalenie gruczołu krokowego). W miarę zwiększania się rozmiarów prostata uciska cewkę moczową, co spowalnia wydalanie moczu, zwiększa ryzyko zalegania resztek moczu w pęcherzu po oddaniu moczu i ułatwia infekcje.

Kobiety w ciąży są szczególnie narażone na ryzyko z powodu nacisku dziecka na układ moczowy, ale także z powodu zmian hormonalnych nieodłącznie związanych z ciążą.

Kobiety po menopauzie, które są bardziej podatne na waginozę, bakteryjne zakażenia pochwy. Ponadto, związany z menopauzą spadek poziomu estrogenów przyczynia się do infekcji dróg moczowych.

Osoby chore na cukrzycę, ze względu na wysoki poziom cukru w moczu, który stanowi korzystne środowisko dla rozwoju bakterii, oraz zwiększoną podatność na infekcje.

Osoby, którym założono cewnik do cewki moczowej. Osoby, które nie są w stanie oddać moczu, są nieprzytomne lub poważnie chore, często potrzebują cewnika do czasu odzyskania funkcji moczowych.

Osoby z nieprawidłowościami strukturalnymi dróg moczowych, kamicą nerkową lub różnymi zaburzeniami neurologicznymi.

Osoby starsze, u których często występuje kilka z powyższych czynników ( hospitalizacja, cewnikowanie moczu, zaburzenia neurologiczne, cukrzyca). Na przykład, 25% do 50% kobiet i 20% mężczyzn w wieku powyżej 80 lat jest podatnych na częste infekcje dróg moczowych.